193

Itali inventae Chalcographicae laudem sibi tribuunt.DE arte Chalcographica quaedam dicturi, hic merito praemittimus Vassarii errorem, qui fol. 297. Germanos nostros omnino praetermittens, inventae huius artis laudem Andreae Mantineae tribuit, quem ab aurificibus eam didicisse tradit, cingula argento munita caeli beneficio foliorum gyris et chimaericis aliis exornantibus, quales caelaturas ipse atramento inductas chartae humenti impresserit, adeoque caelandi aeris artem invenerit primus, unde ipse quoque opera sua magna cum laude typis aeneis vulgaverit; a quo postmodum in Germania Martinus Schoenius eandem artem didicerit.

Hic error ante omnia detegendus fuit, Cum ea Germanis debeatur. cum Chalcographiae et Xylographiae, quin et rodendi aeris inventa nobilissima neutiquam Italis, sed prout et Typographia anno 1440. Argentorati primum exculta, Germanis merito tribuenda sit. Cum enim Mantinea anno 1500. hac in arte initium faceret, eadem scientia et forte eodem nondum nato apud Germanos in summo iam flore erat: ut et ipse Mantinea Alberti Düreri typis aeneis expressam Passionem et alia admiraretur, quod tam perfectum caelo utendi modum imitari non auderet. Adde quod Dürerus et Martin Schoenius aetate longe fuerint provectiores, quam Mantinea: et Israelis primo Mechliniensis opera e Germania in Italiam delata sint, quibus ansa illis data fuit, eorundem exemplarium faciendi apographa: inter quos Mantinea quidem Italiorum primus fuit, verum tamen fundamentum nunquam assecutus. Meliori enim felicitate secutus est A quibus eam MARCUS ANTONIUS didicit, Marcus Antonius, qui, imitando Germanorum methodum, ob egregiam in diagraphica et pictoria peritiam, longe meliores in ea fecit progressus. Ut autem adhuc magis proficeret, Venetias profectus, inter Düreri opera imitatus. alia varia et Alberti Düreri triginta sex typos Xylographicos de Passione Christi in area S. Marcii venales, laude maxima ab

omnibus celebratas raro satis emit pretio, quod Xylographica Italis tum adhuc incognita essent. Horum in aere tractibus crassioribus confestim faciebat apographa, ut ab omnibus, magno cum commodo eius, pro autographis haberentur. Albertus autem Dürerus exemplari tali ad manus eius delato, Venetias ipse abiens, exhibito privilegio Caesareo, ostendit, nemini eadem, ut et alia opera sua, imitandi fas esse, ab illa Republica simile privilegium petens; ubi id saltem a magistratu impetravit, ut in typis Marci Antonii, Düreri nomen expungeretur. Ubi indignatus Antonius Romam adiit, Andreae Mantineae primum, deinde Germanorum methodum in aere caelando secutus.

Opera eius iuxta diagraphica Raphaelis. Ut autem melius innotesceret, multa elegantia aeri incidebat Lucretiae imaginem iuxta Raphaelis Urbinatis delineationem, quod opus pulcherrimum ad Raphaelem per amicos mox delatum, eundem commovit, ut optimas quasdam inventiones diagraphica praeludente typis aeneis ederet: quarum prima erat Iudicium Paridis, cum curru Phoebi in caelo, Jove in nubibus, Dryadibus et Orcadibus, aliisque in opere illo anaglyphico simo antiquo, quod Romae apud Palatium Mediceum adhuc spectatur, expressis. Pulcherrimum hoc caelo utendi genus, Romae hactenus omnino incognitum, cum omnes artis fautores in summam raperet admirationem; hic praeeunte Raphaele et infanticidium Herodis superaddebat, exhibitis utroque sexu corpusculis pluribus nudulis elegantissimis. Mox et Neptunum; et Aeneae gesta minori forma; et Helenae raptum; et S. Felicitatem post decollatos filios ardenti oleo immersam adiungens: quibus omnibus Marcus Antonius tantam assequebatur nominis celebritatem, ut opera eius ob diagraphices elegantiam omnibus aliis praeferrentur, magno cum lucro mercatorum.

Opera ejnseius alia. Deinde adhibito ad impressiones Baviera quodam, ipse caelaturae soli vacabat, ut magnam sic ederet operum talium copiam,