36
suam industriam exercitiumque indefatigatum fidem fere in hisce superat. Iste tamen Chalcographiae modus operosis illis decussationibus aliisque in communiore caelatura occurrentibus difficultatibus opus non habet; sed si debita figurae circumscriptio una cum umbra et lumine sat accurata est, decussationes, lineaturas, vel punctationes admittit qualescunque; cum istae qualitatem primariam haud attingant. Ceterum in Arte hac natura ipsa quam iucundissime elucet, et tanta in ipsa concurrit vis luminis et umbrae, inque omni parte, praesertim in iconibus, tam eminens atque grata, ut simile quid neque caelando, neque aquis fortibus in aere alias obtineri queat.
Regulae quaedam de Pictura.Conclusionis loco canones quosdam sive regulas ad Artem Pictoriam pertinentes apponere libuit, quas in studiis meis propriis ipse mihi praescripsi, atque secutus sum: quaeque omnibus nobilissimae huius artis cultoribus haud parvam afferre poterunt utilitatem.
1. In Praxi pereximiae huius Artis Pictoriae quilibet omnes illius regulas atque leges semper prae oculis habeat, illasque sequatur.
2. Perfectio ex hac Arte oriundorum operum, non pomposis verborum ampullis suavique eloquentiae flumine, adeoque sine experientia acquiritur: sed genuina hic requiritur scientia, et praxis atque exercitatio quam accuratissima.
3. Observationes methodique iam notae atque celebres, nec non ab antiquis quoque excultae omnino praeferendae sunt recentioribus illis, et quotidie nunc excogitatis pingendi modis facilioribus.
4. Si Artifex quidam opus aliquod insigne atque eximium elaborare conatur, ante omnia studeat, ut illius rei, quam proprie repraesentare desiderat, plenissimam habeat notitiam.
5. Officium boni habilisque et experti Pictoris in hoc consistit, ut in omni operum suorum parte plenissimum ostendat iudicium; vel saltem perfectioni nullibi non tam propinque accedat, ut inter id, quod optimum, et quod paulo vilius est, quam minima intercedat differentia.
6. Qui non ipse studii huius exercitio interfuit, vel labores Pictorum propriis oculis est contuitus; nec illos, qui hanc Artem docent, vel de ea loquuntur, sedulo atque saepius audivit; sed ex eo suam tantum
iactat Artem, quod multa de ea legerit, ille non tantum insipiens est admodum, sed et seipsum nimium quantum fallit.
7. Licet quis, ut genuinum in re quadam reperiat fundamentum, multum insumere debeat temporis; is tamen non dum reperto fundamento ne pergat, sed debitum rei scopum indefatigatus exquirat, iuxta vulgatum illud: Omnia conando docilis solertia vincit.
8. Sicut non tantum mores regionis, sed et temporis historiarum a Pictore exhibendarum quam maxime differunt; ita genuinus cuiusvis temporis regionisve character in effigiebus atque faciebus exprimendis, una cum vestitu tractibusque campestribus et animalibus, per quae Provinciae dignosci solent, ubivis observandus est.
9. Nemo ad certam aliquam methodum vel consuetudinem, sive receptum inter Pictores morem sese adstringat; sed sicut ipsa natura omnia semper variat et diversimode producit; ita et nos in omnibus variare, et a bono ad melius nos convertere debemus.
10. Consilium vel exemplum clarissimorum in Arte Magistrorum, qui in hac vel illa parte prae ceteris excelluisse existimantur, neutiquam negligatur: nisi quis re accuratius pensitata melius quid superadinvenerit.
11. Boni Artifices in memoria prudentum nunquam emoriuntur: et fructus illi, qui ab eruditis proferuntur, multo sunt durabiliores, quam quod imperiti pariunt: unde cum hodierno die artes atque scientiae nonnisi multis laboribus ac sumtibus obtineantur, praeclara ingenia nulli horum parcunt, quo post mortem suam in illorum quoque numerum referantur.
12. Notum quidem est, visum inter omnes totius Naturae operationes motu pollere celerrimo, eo quod uno quasi momento infinitas quasi species percurrere atque contueri possit. Nihilominus tamen uno eodemque momento non omnia particulariter visu dignoscere atque discernere licet. Exemplum huius esse potest ista typis sub praelo impressis penitus repleta pagina: in qua primo quidem intuitu confestim diiudicamus, multa ibi contineri descripta: Quaenam autem sint illa verba, quidque dicant atque significent, primo intuitu nemo dicere valet; sed lineae prius verbotenus perlegendae sunt, ut quid contineant, hoc modo ediscatur. Eodemque modo, si quis in altum quoddam aedificium vel turrim quandam ascendere velit, ipsa natura iubet gradatim illuc eniti.