168

viginti duorum cubitorum altitudine; quarum una erat Idololatria vituli aurei, Mosesque e monte descendens: altera extremum iudicium rarissima inventione, figuris horrendis, variae aetatis plenissimum, cum separatione beandorum et damnandorum, adiecta Charontis cymba, et expressa pulcherrime magnae illius diei confusione: opere primo quidem intuitu haud amoeno, sed si iuxta singulas partes spectetur, delineatione singulari et arte maxima claro. In eodem templo ad alas organi pinxerat Mariam per gradus templi ascendentem, quod est opus illius templi optimum: in templo autem S. Mariae Zebenigensis in opertoriis organi Conversionem Pauli, sed negligentius: Et ad Charitatem in tabula, Ablationem Christi e cruce: in Sacrario autem S. Sebastiani in aemulationem Pauli Veronensis, qui multas ibidem confecerat picturas, expresserat Mosen in deserto cum aliis quibusdam: et ad S. Jobum tres Marias; S. Francisci imaginem; S. Sebastianum et Johannem, una cum opere quodam subdiali: et in Organi opertorio templi Servitarum S. Augustinum et S. Philippum, et subter hos Caini fratricidium: in templo S. Philippi ad fornicem suggesti quattuor Evangelistas; et super altare Annunciationis historiam; una cum Christo ad olivetum; et ante altare S. coenam: in templo S. Francisci de Vinea pro altari Christum in cruce ablatum cum Maria et Prophetis quibusdam.

Porro in Schola S. Marci quattuor historiae de S. Marco illius manu pictae sunt, primo scilicet, qua ratione Marcus, quem in aere exhibet, obsessum quendam, ligna et ferramenta omnia frangentem, liberaverit: secundo, qua ratione in tempestate quadam marina idem Marcus, in aere repraesentatus, aliquem se invocantem, liberaverit; quod opus tantam industriam prae se non fert, ac prius: tertio, quomodo idem animam clientis cuiusdam sui mortui ad caelum transferat; et quarto, qua ratione obsessus quidam exorcisetur, ubi opere abbreviato inseruit porticum in fine structo igne illuminatam. Quin et praeter haec omnia Marcum alium pinxit, opere longe pulcherrimo. Similia autem plura Tintoretus fecit tanta promtitudine, ut cum alii putarent, eum super faciendis vix recte meditatum, ipse opus totum iam absolvisset: ita enim laborabat, ut nunquam ipsi deesset labor, sique opus quoddam non per amicos assequeretur, minori pretio, imo et gratis saepe illud perficiebat, quo omnia saltem ad se attraheret.

Cum aliquando pro Schola S. Rochi Societas illa crucifixionem Christi ab eo pingi vellet, qui optima usurus esset idea, certaturis hic Josepho Salviato, Friderico Zucchero, Paulo Veronensi et Jacobo Tintoreto: delineantibus ceteris, hic noster solita

Promtissimus est pictura. sua promtitudine opus totum expingebat, eodem illud locans, quo destinatum erat loco. Inspecturi ergo ideas socii, cum opus hoc iam consummatum suo loco conspicerent, indignati, ideam hanc esse negabant; quam ipsi desiderassent; regerentique, quod ipse ideas non pingat alias, imo nec aliter faciendas, si omnis fallacia evitari velit; cum mercedem solvere nollent, dono id ipsis dabat; resistentibus etiam quibusdam, id tamen efficiebat, ut opus hoc isto in loco relinqueretur.

Opera eius alia.Alia pictura in tabula exhibuerat Deum Patrem cum multis Angelis descendentem ad assumendum S. Rochum; ubi figurae plurimae aliae, omnes reliquas Scholas Venetas repraesentantes, quod est opus ipsius ordinaria methodo pictum. Unde satis colligi potest, in illo omnia concurrisse pictori necessaria dona, manuque eius ad magnam excellentiam promotam esse pictoriam. Inter innumera autem opera eius porro referendae sunt duae tabulae maiores in horto S. Mariae: item tabula de miraculo Servi, in confraternitate S. Marci collocata; porro duae tabulae ad SS. Trinitatem: nec non Assumtio Mariae apud Crucigeros: cum operibus sacelli S. Rochi: quibus accedunt crucifixio Christi, et magna illa tabula de Paradiso in Palatio Ducali; quae sola de arte Apellis nostri redivivi sufficiens edere posset testimonium. Ut alia taceamus plura, per varia orbis loca dispersa; ut dolendum sit, tam raram manum putredini tandem cessisse. vixit tamen annos 82. stomachi malo post multas vigilias admonitis prius duobus filiis suis Dominico et Marco, ut honorem a patre sibi partum potius augerent quam minuerent, corpusque suum per triduum insepultum relinquerent, ob ecstaseos exempla; mortuus feria tertia Pentecostali anno 1594. sepultusque in templo S. Mariae Hortensis sub arcu S. Marci cum exequiis Epitaphium eius. honorificentissimis, adiecto a Jacobo Pigheto Viro doctissimo in marmore hoc Epitaphio:

Hospes, Viator, Civis,
Adsta et perlege.
Veneti Apellis
JACOBI ROBUSTII
cognomento
Tintoretti
Cineres
Hoc marmore clauduntur.
Is magnus naturae aemulator, mutam
Poesin
ingenio vehementi reddidit eloquen-
tem, Divino siquidem penicillo soli coelique in-
colas
Suis in tabulis spirare coegit.