14
Ratisbonae martyrium S. Emerani.Ulterius Ratisbonae in coenobio S. Emerani pro altari magno ab ipso pictum est istius S. Martyrium, opus parcitate quidem Praelati neglectius, sed aliis Ratisbonensium picturis, (si eas, quae apud PP. Soc. J. extant, excipias,) longe excellentius.
Sic Messanae in Sicilia ab ipso pictus extat Antonius de Padua. Paulus et Antonius. Inventio crucis. Antonius de Padua: Leodii, Paulus et Antonius, primi Anachoretarum: Brinnae in Moravia historia Crucis ab Helena inventae; quae opera suas per se spirant laudes.
Viennae Crucifixio Domini.Viennae in aede S. Stephani historia crucifixionis Dominicae ab ipso picta extat, ubi imago Salvatoris tam rara est tamque naturalis, ut Italorum optimi summum Artis conatum agnoscant; et inter illos Marius Florentinus, Artifex longe clarissimus, rogante Imperatore, responderit: naturam hic aemulari arti rarissimae, et alius eiusdem nationis id dixerit: futuros forte qui invideant, qui imitentur nullos.
Ibidem, desiderante Eleonora Imperatrice vidua, pro coenobio Virginum ad S. Josephus cum filiolo. Josephum, Imaginem Josephi cum filiolo: et pro PP. Soc. Jesu Desponsationem Mariae Desponsatio Mariae cum Josepho. cum Josepho, multa effiguravit elegantia. Pro iisdem etiam elaborabat fugam Christi in Aegyptum, nocturno opere: ubi Maria Fuga Christi in Aegyptum. cum infantulo asinae insidens a Josepho deducitur, sinistra capistrum, dextra taedas tenente: quarum lumine, singulari iudicio, resplendescunt rivulorum quorundam praeterlabentium undae, unde naturalis quaedam reflexio in viatores redundat. Quibus et pastores quidam accedunt igni affidentes, et confabulando nocturna fallentes silentia: et tandem ad ultimos Horizontis terminos exorta iamiam Luna. Ubi quattuor haec lumina singulares suos in hac tabula, vereque naturales, et supra modum iucundos edunt effectus. Quare in laudem tam rari Operis a Francisco Lichtio, Barlaeo aliisque Poetis magni nominis elegantissima composita sunt Epigrammata, prout Barlaeanum hoc satis testatur:
Dum subit illius tristissima Noctis ima-
go,
Christo supremum tempus in orbe
Deo:
Mens fugit, et Ratio, propria statione
relicta,
Denegat assensum sensibus ipsa suis;
Ni pellat tenebras mira Sandrartius ar-
te,
Et probet in tenebris umbra venusta
diem.
Sic subit illius laetissima noctis imago,
QandoQuando umbras abigis corpore, Chri-
ste, tuas.
Historia de Christo inter Doctores in templo sedente.Aliud pro iisdem Patribus similiter elaborabat opus de Christo duodecenni in templo inter Doctores sedente: in quo tanta
apparebat vestium Judaicarum, vultuumque varietas, et Pharisaeorum tam singularis expressio, ut Artis periti unanimiter dicerent, a pluribus compositum videri opus artificibus, pingente tamen in singulis natura ipsa: tam arguta enim hic per omnia spectabatur discriminatio, ut nullam figurae inter se haberent similitudinem.
Historia demissi caelitus Spiritus S. Waldhusii.Pro Coenobio deinde Waldhusiano in Austria superiore in magna quadam Altaris tabula Missionem Spiritus Sancti expingebat, multis exornatam figuris quam vividissimis. Sic Christum quoque alibi exhibebat in Gloria redeuntem, praesentibusque Extremum iudicium. Sanctis, Angelisque plurimis; iudicium in Valle Josaphat instituentem, ubi proborum coetus ad caelestia suscipitur gaudia; septem autem vitia Cardinalia ab Angelis ministrantibus prostrata in barathrum coniciuntur infernale ad innumeras eiulantium Daemonum catervas.
Omnia consummat Sandrartius, inque arte semper proficit.Quamvis autem ex Italis plurimi, et inter illos Leonhardus Vincius opera sua saepius imperfecta desererent, manumque ante consummatam picturam tabulae subtraherent: Noster tamen Artifex quiescendum haud ratus est unquam, donec conceptam semel operis cuiusdam Ideam patientissime atque felicissime explesset. Ubi simul cum Laude de ipso narrari potest, posteriora semper illius opera prioribus fuisse meliora. Quo in genere multos imitatus est priscorum Germanorum Artifices, ut sunt, Albertus Dürerus, Johannes Holbeinius, Ambergerus, et Elzheimerus, qui maiora semper sectati sunt perfectionis incrementa: cum e contrario aliarum Nationum plurimi decrescant potius diligentia, Solisque autumnalis instar a perfectione indies declinent.
Opera illius alia; Crucifixio Domini.In templo Scotorum Viennensi Altare quoque spectatur laterale, in quo istius manu effigurata est Crucifixi Domini imago, cum Maria, Johanne, et Maria Magdalena, amplexu pedes Salvatoris stringente; prostrato in genua etiam Longino Seniore, quem duo sustentant milites: quod opus omnem transcendit Momi proclivitatem. Ex adverso autem ab ipso quoque elaboratum extat martyrium Sanctorum Apostolorum Martyrium Petri et Pauli. Petri et Pauli, qui aetate iam graves a furente militum caterva ad necem prorepti Discipulis suis ultimum dicunt vale: quod opus tanta pollet teneriorum affectuum vi, ut citra commotionem spectari haud queat.
Duae hae tabulae laterales tantopere famam Domini nostri de Sandrart extollebant, Et altare eiusdem templi summum. ut cum et pro Altari illius templi Scotorum summo, pictura quaedam solidioris artis desideraretur, prae omnibus aliis, qui varias etiam, (non sine favore et commendatione ipsius Aulae Caesareae,) obtulerant