1
TIQUAE ET NOVAE.
I. Originis Romanae Emblema.QUoties primam intueris figuram, CURIOSE LECTOR, toties primam Romae originem vides; sub Emblemate Lupae, in Capitolio adhuc extantis, ex aere fusae, cum gemellis, Romulo et Remo, ad ubera admissis, opere antiquissimo. Sequuntur
RUINAE IPSIVS URBIS,
Sive artificiosissima quaedam vastatae irruptione hostium et iniuria temporis Romae delineatio: in qua Aedificia illius praeclarissima, statuarumque nobilissimarum fragmenta, pulcherrimo illo a Capitolio ad Montem usque Palatinum exporrecto tractu prostrata iacent, tumultuario quasi lapsu confusis nunc aereis nunc marmoreis mutua subinde collisione adhuc decertantibus monumentis: cum hac inscriptione:
ROMA QUANTA FUIT? IPSA RUI-
NA DOCET!
Hanc tabulam excipit egregia Romae Veteris ichnographia, e palatiis residuis, ruinis II. Ichnographia Romae Veteris. primariis, Autorum classicorum testimonio, numismatum antiquiorum autoritare, aliorumque monumentorum, partim aeneorum et plumbeorum, partim lapideorum et figulinorum indubitata fide collecta, et a Pyrrho Ligorio, pictore clarisfimo Romano, iuxta quattuordecim illas, in quas Augustus Urbem divisit, regiones in hanc tabulam digesta.
Inter omnia priscorum monumentorum vestigia, antiquiorem vix invenies structuram, III. Monumentum Horatiorum et Curiatiorum.qua quae hic oculis subicitur, Horatiorum et Curiatiorum Tumbam, in perpetuam celebratissimi illorum certaminis memoriam, erectam. Hanc, quoniam typis publicis nondum vulgata est, et rarioribus tamen maximeque memorabilibus antiquitatis characteribus minime caret, e vivo hic delineare prospectu non sum dedignatus. Conspicitur autem, arbustis quidem cumulatissima, e duro tamen lapide tribus apicibus prominula, in Albano tractu.
Insula Tiberina.Unde originem traxerit, Insula Tiberina, Dionysius edocet l. 5. his propemodum verbis: Junius Brutus et P. Valerius bona Tyrannorum populo diripienda dederunt, agrum, quem illi privatim possederant, inopibus ex plebe diviserunt, uno tantum campo excepto, qui situs est, Urbem inter, et fluvium. Is iam ante Marti sacer erat, pratum equis, et iuventuti in armis exercendae accommodatum. Id Tarquinius contemta religione suis oppleverat segetibus, sicut satis apparet ex decreto Consulum de eius frugibus. Cum enim omnia Tyrannorum bona agenda, ferendaque permisissent populo, quicquid frumenti erat in eius campi areis, vel in stipula, vel tritum iam, non permiserunt avehi, religione vetante, iusseruntque totum effundi in Tiberim. Et nunc quoque eius facti manet monumentum, bene magna Insula, sacra Aesculapio, cincta flumine, consecrata (ut fertur,) e frumenti acer vis putrescentibus, et paulatim aliis, quae temere fert flumen, eodem invectis, facta est auctior. Haec Dionysius. Ista autem Insula in navigii formam deinceps