3
esset, ea re illum tantum modo compleri posse, qua Populus Romanus plurimum valeret: Curtius et animi et generis nobilissimus adolescens, interpretatus, Urbem hanc Virtute armisque praecipue excellere, militaribus insignibus ornatus, equum conscendit, eumque vehementer admotis calcaribus praecipitem in illud profundum egit: super quem universi cives honoris gratia certatim fruges iniecerunt, continuoque terra pristinum habitum recuperavit. Eodemque in loco rotunda dehinc in perpetuam illius gloriam extructa est Aedes, quam hic oculis subicimus.
Haud procul a pacis Templo Templum extat Antonini et Faustinae, quod Romanorum Templum Antonini et Faustinae.more Consecratione solita in Divorum relati essent numerum, constitutis ipsis et Sacerdotibus tam Saliis, quam Antoninis. Facies Templi huius columnata est picnostylos. Terra ipsa sensim elevatur quasi ad tertiam altitudinis columnaris partem, qua dimensuratur Porticus: dehinc per gradus ascenditur. Basis columnarum ultra medietatem crassior est, quam Capitulum foliatum, quod Antiqui non in his tantum Basibus, sed et in stylobatis observarunt; eo quod partes structurarum, quo sunt Terrae propiores, eo maiorem requirant crassitiem. Basis columnarum erat Attica: Capituli autem folia oleaginea. Epistylium, Zophorus et Coronis quartam et tertiam quadrantis columnaris partem adaequant. In Epistylio haec adhuc legitur Inscriptio:
DIVO ANTONINO ET
DIVAE FAVSTINAE EX S. C.
In Zophoro Gryphes etiam apparent, obversis vultibus pedem anteriorem ad candelabrum applicantes. Trabeatio et Denticulis caret et Mutulis; sed inter Coronam et Fasciam Denticulorum, Echinum habet satis grandem. Intra templum aliqua fuisse ornamenta haud apparet: Consideranti tamen mihi istorum temporum magnificentiam visum fuit aliqua et illic extitisse; unde pro statuis spatia ibidem reliqui. Atrium etiam fuit Templo huic e Lapide Pipernino, cuius Peristylium, porticui ipsius Templi appositum arcus habebat circum circa columnatos pulcherrimos, cum ornamentis aliis plurimis, de quibus tamen omnibus nihil hodie extat amplius. Ad latera Templi porticus pariter erant, sed non columnatae: in medio autem atrio statua Antonini posita erat Equestris aenea; quae adhuc hodie in Area Capitolii Romae conspicitur.
X. Arcus L. Septimii Severi.Arcum hunc triumphalem e marmore candido ad radices Capitolii Senatus constituit L. Septimio Severo, prout locum hunc in Roma nostra tam antiqua quam nova clare satis notavimus. Opus ipsum ad haec usque tempora adhuc quasi integrum persistit, quamvis ex aliorum operum spoliis
quadantenus concinnatum: inter quae etiam Sculpturae anaglyphicae ab omni parte plurimae, hinc inde elegantissimae. Maxima etiam huius Arcus pars ultra stylobatas usque, terreno obruta est aggere, cuius licet maiorem partem ad faciliorem operis dimensionem multa cura amoveremus, ad basin tamen stylobatae, ob nimiam Ruinarum molem penetrare non potuimus. Architectura illius, ordinis est compositi: et Sculpturae res gestas huius Imperatoris adumbrant, sed leviore studio quaedam, ut et errores hinc inde observentur, et proinde accuratiore descriptione il lasillas non censuerim dignas. Inscriptio maiusculis literis sequentium est verborum:
IMP. CAES. LVCIO. SEPTIMIO. M. FIL. SEVERO. PIO. PERTINACI. AUG. PATRI PATRIAE. PARTHICO. ARABICO. ET. PARTHICO. ADIABENICO. PONT. MAX. TRIBVNIC. POTEST. XI. IMP. XI. COS. III. PROCOS. ET. IMP. CAES. M. AVRELIO. L. FILIO. ANTONINO. AVG. PIO. FELICI. TRIBVNIC. POTEST VI. COS. PROCOS. P. P.
OPTIMIS. FORTISSIMIS. QVE. PRINCIPIBVS. OB. REMPVBLICAM. RESTITVTAM. IMPERIVM. QVE. POPVLI. ROMANI. PROPAGATVM. INSIGNIBVS. VIRTVTIBVS. EORVM. DOMI. FORIS. QVE. S. P. Q. R.
XI. Columna Traiani.Hanc columnam Traianus Imperator, in memoriam gestorum in Dacia bellorum e candido marmore totam erexit; quae licec e pluribus composita sit partibus, tam concinne tamen coagmentata est, ut ex uno confecta lapide dici queat. Ordo hic observatus est Doricus, cum cochlea in inte rioribusinterioribus, per quam ascensus patet atque descensus: extrinsecus autem cum sculpturis elegantissimis, quae egregio artificioartifi cio omnes referunt victorias atque triumphos, quos Imperator hic ab hostibus reportavit plurimos. Inscriptio autem talis est.
S. P. Q. R.
IMP. CAESARI. NERVAE. F. NERVAE. TRAIANO. AVG. GERMANICO. DACICO. PONT. MAX. TRIB. POT. XVII. COS. VI. P. P. AD. DECLARANDVM. QVANTAE ALTVTIDINIS. MONS. ET. LOCVS. SIT. EGESTVS.
Forum enim hoc loco Apollodori opera extruxerat Imperator, magnificentissimum circa quod porticus excurrebant columnis pulcherrimis distinctae, cum statuis, equorum simulachris, trophaeisque variis, inque medio hoc foro istam locaverat columnam; cui deinde et arcus adiectus est.
Quod Jani Templum vulgo vocatur, Porticus XII. Templum Iani. quaedam potius esse videtur, sub qua Mercatorum, olim, prout maioribus in Urbibus hinc inde moris est, fuerit congressus. Extat autem in foro Boario sive campo Vaccarum, quattuor habens Portas sibi invicem oppositas, prout apposita refert figura. Distantia columnarum est viginti duorum pedum